سوگ به معنی غم و اندوه شدید در مقابل فقدان ناشی از مرگ یک عزیز، گم کردن یا دزدیده شدن اشیای گران قیمت، از دست دادن عضوی از بدن، اخراج از شغلی، طلاق و یا جدایی است. مراسم تشییع، خاکسپاری، و ختم را آیین سوگواری و فقدان حاصل از مرگ را داغداری میگویند. سوگواری پس از مرگ عزیزان فرایندی طبیعی است. در عین حال، برخی از بازماندگان مهارتهای لازم برای مواجهه با سوگ را ندارند و دچار سوگ ناهنجار میشوند. علل سوگ ناهنجار از دید نظریههای مختلف مشاوره و روان درمانی مورد بررسی قرار گرفت.
مراحل سوگ:
مراحل سوگ عبارتند از: ضربه، انکار، نشانههای جسمانی – عاطفی – روانی، افسردگی، احساس گناه، خشم، آرمان سازی ویژگیهای متوفی، واقع گرایی، پذیرش، سازگاری مجدد و رشد شخصی، برخی از مهمترین درمان های سوگ عبارتند از: زیستی از جمله الکتروشوک و دارو درمانی، روان تحلیل گری، شناخت درمانی، رفتار درمانی، و هنر درمانی. فنون گوش دادن، پذیرش، اجتناب از عبارات کلیشهای، صندلی خالی، تصویرسازی ذهنی، الگوبرداری، و ایفای .نقش نیز در درمان سوگ، کاربرد فراوانی دارند.
اختلال سوگ در کودکان:
کودکان آسیب پذیرترین قشر در بحرانها هستند، برخلاف تصور رایج، احتمال بروز اختلال سلوک کودکان پس از یک سالگی، بویژه در صورت از دست دادن مراقب اصلی وجود دارد. نشانگان متفاوتی در اختلال سلوک کودکان نسبت به بزرگسالان مشاهده می شود، از جمله می توان به توقف و پسروی رشدی، اضطراب، رفتارهای تخریبی و پرخاشگرانه و اضطراب جدایی اشاره کرد. این کودکان اغلب فاقد دلبستگی ایمن بوده و این الگو بر نحوه تعاملات اجتماعی در بزرگسالی نیز تاثیر میگذارد.
سوگ چه زمانی اتفاق می افتد؟
هر فردی به عنوان انسان قطعاً در این شرایط سخت قرار گرفته است و یا قرار خواهد گرفت که سوگ عزیزانش را ببیند. افرادی که تعلقات عاطفی با او داشته اند را از دست بدهد. بنابراین فرد در موقعیت سوگ از دست دادن قرار خواهد گرفت. این فرد بعد از ۶ ماه حتماً نیاز به درمان سوگ دارد.اما در کلیت این روند زندگی مواجه با موقعیت سوگ و نحوه کنار آمدن هر فردی با چنین مرحله سختی در زندگی متفاوت است. مهمترین وظیفه انسانی کنار آمدن با دیگران و برقراری هماهنگی و رشد در شرایط سخت و ایجاد سازگاری با دیگران و محیط است.هر فردی باید خود را در شرایط سخت همگام با زندگی و محیط خود کند تا بتواند ادامه زندگی را برای خود آسان تر کند. بنابراین کنار آمدن با مرگ عزیزان و مواجه با شرایط سوگ و سوگواری خود دستاوردهایی را به دنبال دارد.هر فردی در این شرایط قرار بگیرد، میتواند با طی مراحلی خود را به آرامش برساند و مهارت های مواجه با مشکلات و سازگاری با شرایط سخت را نیز به دست بیاورد. زیرا این مسئله در جهان هستی نه تنها برای او بلکه برای بسیاری از مردم اتفاق میافتد و تنها نحوه برخوردهای متفاوت با مسئله سوگ است که آن را برای هر فردی متفاوت میکند.
پیشگیری از بروز اختلال سوگ:
برای هر کسی تجربه سوگ با غم و اندوه همراه است. ناراحتی در مقابل مرگ و ترک عزیزان فرآیند بهنجار و طبیعی است که اگر از حد طبیعی خارج شود، سبب اختلال میشود. با رعایت نکات زیر میتوان از میزان اندوه کاست و از ابتلا به اختلال سوگ پایدار و پیچیده و دیگر اختلالات ناشی از فقدان پیشگیری کرد: عزاداری کردن: شرکت در مراسم خاکسپاری و عزاداری ضمن تخلیه هیجانی، از تنها ماندن فرد داغدیده جلوگیری میکند و باعث آرامش درونی او میشود.
صحبت کردن با نزدیکان: سرکوب کردن هیجانات، یکی از مهمترین ریشههای مشکلات روانی پس از سوگ است. افرادی که در بیان احساساتشان ناتوان هستند، بیشتر در معرض بیماری روانی پس از سوگ قرار میگیرند.
فاصله گرفتن از موقعیتهای تنشزا: بیتوجهی یا دلسوزی نامتناسب و درک نکردن شرایط فرد سوگوار توسط اطرافیان باعث ایجاد تنش برای فرد سوگوار میشود.
کنترل افکار منفی: برای خودداری از تداوم حس گناه و سرزنش خود و کنترل افکار منفی میتوان از کمک متخصص مشاور بهره برد.
تجربه موقعیتهایی با لذتهای کوچک: یادآوری و پذیرش اینکه زندگی ادامه دارد و با آزار خود و دریغ کردن شادیهای زندگی هیچ چیز تغییر نمیکند. دیدار دوستان و شرکت در مهمانیهای خانوادگی، سفر، تغذیه و خواب خوب و رابطه جنسی، همگی میتواند به گذار از مرحله افسردگی به پذیرش، یاریرسان باشند.
بازگشتن به زندگی روزمره: از سرگرفتن شغل و تحصیل و فعالیتهای سازنده، پس از دوره سوگواری. مانع غرق شدن در افکار ویرانگر میشوند. فعالیتهای مکمل دیگری مانند شرکت در برنامههای خیریه، میتواند در ایجاد احساس مثبت نسبت به خود و دنیا و بازگشت به زندگی عادی یاریرسان باشد.
کمک گرفتن از مشاور: لازم نیست پیش از آنکه سوگ تبدیل به بیماری شود، مشاوره با روانشناس و استفاده از راهنماییهای او میتواند در تسریع روند درمان موثر باشد. بکارگیری اصول و فنون مشاوره به افراد مصیبت دیده، میتواند به رفع ناراحتی و غم در یک چارچوب زمانی معقول و سازگاری فرد با محیط و برگشت به زندگی طبیعی و عادی شود.
شرکت در جلسات گروهی: برای حمایت از بازماندگان در حوادث طبیعی مثل زلزله و تشکیل جلسات گروهدرمانی برای به اشتراکگذاری تجربیات و ایجاد حس همدردی بین افراد میتواند در بهبود وضعیت روانی افراد موثر باشد.
جهت تعیین مشاوره در بهترین مرکز مشاوره و روانشناسی غرب تهران با شماره های ۴۴۰۰۸۵۹۹/۹۸ تماس حاصل فرمایید.
سوگ درمانی.مرگ عزیزان.مشاوره و روانشناسی.مشاوره خانوادگی. بهترین مرکز مشاوره و روانشناسی غرب تهران.مشاوره.اختلال سوگ در کودکان.اختلال سوگ