بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ معمولا در دختران بین سنین ۸ تا ۱۳ سال و در پسرها بین سنین ۹ تا ۱۴ سال آغاز میشود. پزشکان بلوغ زودرس را زمانی تشخیص میدهند که به دلایلی نامعلوم، این روند طبیعی زودتر آغاز شود و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد.بلوغ زودرس در دخترانی که قبل از سن ۷ سالگی و پسرانی که قبل از سن ۹ سالگی نشانههای مهم بلوغ در آنها دیده شود، تشخیص داده میشود. تقریبا ۱ کودک از میان ۵ هزار کودک به بلوغ زودرس دچار میشود.
عوامل ایجادكننده بلوغ زودرس:
عوامل زیادی در شروع بلوغ اهمیت دارند ولی بیشتر بار این عوامل وابسته به ژنوم افراد است. در واقع این ژنتیك است كه تعیین میكند در چه سنی فرد وارد بلوغ شود اما چنین بهنظر میرسد که سایر عوامل نیز بر سن شروع و البته پیشرفت تکامل بلوغ تاثیرگذارند. تغذیه، وضعیت عمومی سلامت، موقعیت جغرافیایی و البته حالت روانی همگی میتوانند بر زمان شروع بلوغ اثر بگذارند. اینکه در بیشتر موارد نشانههای بلوغ در یک دختر تقریبا در همان زمانی که مادرش بلوغ را تجربه کرده ظاهر میشود، نشان میدهد ژنتیک بر زمان آغاز این پدیده اثر مستقیم دارد. این در واقع در ساختار بدن فرد تعیین شده است اما این تنها ژن نیست كه تعیینكننده است. برخی عوامل محیطی هم این ژن را میپرورانند، از جمله وزن، قد و تغذیه.
هورمون رشد تمام عوارض روانی بلوغ زودرس:
افرادی كه دچار بلوغ زودرس میشوند از نظر روانی دچار مشكلات زیادی خواهند شد. رشد اندامها و بروز علائم بلوغ در نوجوانان كمسن در مقایسه با سایر همسالان، باعث ایجاد اضطراب شدید در این كودكان و والدین آنها میشود.از سوی دیگر، دیده میشود در ارتباط والدین و فرزندان آنقدر رودبایستی وجود دارد كه افراد نمیتوانند مشكلاتشان را با آنها در میان بگذارند و این اضطراب مضاعفی را بر آنها تحمیل میكند. این در حالی است كه والدین باید انتظار چنین علائمی را داشته باشند و آن را پیگیری كنند و قبل از اینكه فرزندان این اطلاعات را از همكلاسیها و دوستان خود بهطور ناقص و نامفهوم دریافت كنند والدین با آنها ارتباط بگیرند و همه آنچه لازم است بدانند به شكل درست در اختیار آنها قرار دهند.
چگونه میتوان فهمید که کودک دچار بلوغ زودرس شده است؟
رشد اولیه و اصطلاحاً جوانه زدن سینهها معمولاً اولین نشانهی بلوغ در دختران است. ابتدا ممكن است متوجه تودههای كوچكی در ناحیهٔ نوک سینهاش شوید. ممکن است یک سینه زودتر از دیگری شروع به رشد کند و حساس به لمس باشد.به دنبال رشد سینهها، اغلب رشد موهای اندام تناسلی، بوی بدن ناشی از فعالتر شدن غدد عرق و آکنهٔ ناشی از فعالتر شدن غدد چربی اتفاق میافتد و احتمالاً دخترتان چندین سانت رشد قدی نیز خواهد داشت و در طول بلوغ لگنش نیز پهنتر و کمرش باریکتر میشود.او ممکن است کجخلق و تحریکپذیر شود. احتمالاً ترشحات مخاطی سفید یا زردی از واژن خواهد داشت و از یک سال و نیم تا سه سال پس از شروع رشد سینهها، دورهٔ قاعدگی خواهد داشت. موهای زیر بغل نیز معمولاً در اواخر بلوغ ظاهر میشوند. کل فرایند بلوغ معمولاً حدود دو و نیم تا سه سال طول میکشد، اما میتواند تا پنج سال هم طول بکشد و اگر این تغییرات در زیر هشت سال و نیم شروع شوند، بلوغ زودرس محسوب میشود.به گفتهٔ پزشکان، بچههایی که بلوغ را در هفت یا هشت سالگی شروع میکنند معمولاً از لحاظ وزنی و قدی در انتهای بالای نمودار رشد هستند. اگر آنها از جهات دیگر سالم باشند، کمی موی زائد و بافت سینه هیچ جایی برای نگرانی ندارد.
چه زمانی برای بلوغ زودرس دختران باید با پزشک تماس گرفت؟
اگر دخترتان هفت ساله یا کوچکتر است و علائم بلوغ را نشان میدهد، حتماً موضوع را با پزشک کودک خود در میان بگذارید. جوانه زدن سینهها یا موی اندام تناسلی به تنهایی، الزاماً به این معنا نیست که بلوغ کامل آغاز شده و ممکن است چندین سال طول بکشد تا تمام هورمونهای ضروری برای بلوغ شروع به عمل کنند، اما اگر دیدید که سینههای دخترتان به سرعت طی دورهای چهار تا شش ماهه رشد کردند و او ناگهان بسیار بلندقدتر شده، مهم است که این موارد فوراً توسط پزشک بررسی شود.علاوه بر معاینهٔ کودک و تصمیمگیری در مورد نیاز او به آزمایش یا درمان، این معاینه و ملاقات زمان مناسبی برای ارزیابی سلامت جسمی و روانی دخترتان توسط پزشک است. این ملاقات همچنین فرصتی به دخترتان میدهد که از کسی در حرفهٔ پزشکی و نه فقط مامان یا بابا در مورد بدنش سؤال کند و از آن خجالت نکشد. وقتی ما بدنمان را بشناسیم، دیگر از چیزی در مورد واقعیت فیزیولوژیک آن خجالت نخواهیم کشید و این نکتهای است که ما باید به دخترانمان یاد بدهیم
آیا میتوان پیشگیری كرد؟
راهحل پیشگیری از بلوغ زودرس به تغذیه و توجه به رشد مناسب فرد بستگی دارد. والدین باید از چاقی مفرط فرزندانشان پیشگیری كنند و به هیچوجه مرغ و تخممرغ ماشینی و فراوردههای هورمونی را بهخصوص به دختران خود ندهند. آمپولهای تزریقی برای جلوگیری از بلوغ زودرس نیز بسیار مضر هستند، چون محور تخمدان به هیپوفیز را مختل میکند و تاثیر منفی در رشد واژن و رحم دارد و استفاده از آن به هیچ عنوان توصیه نمیشود. همانطور كه مصرف داروهایی كه ممكن است منجر به بلوغ زودرس شود نیز اصلا مناسب نیست. والدین باید مراقب باشند با دیدن علائم اولیه اگر لزومی به درمان بود حتما درصدد درمان برآیند.