مسئولیت پذیری چیست؟
به طور کلی مسئولیت پذیری یعنی قابلیت پذیرش و به عهده گرفتن کاری که از کسی خواسته شده است،البته مسئولیت با وظیفه تفاوت دارد، وظیفه کاری است که یک نفر به دیگری محول می کند و باید حتما انجام بگیرد. اما وقتی از کسی خواسته می شود مسئولیتی را بپذیرد، باید برای او کاملا مشخص شود موضوع درخواست چیست و در برابر به عهده گرفتن آن، چه چیزی به دست می آورد. مسئولیت پذیری ویژگی هایی دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم.
* نکته بسیار مهم درباره مسئولیت این است که اجباری برای پذیرش درخواست وجود نداشته و در واقع مسئولیت، انتخابی آگاهانه است، درست مثل قراردادی نانوشته که همه اجزای آن برای طرفین مشخص است.
* پذیرفتن مسئولیت همچنین نباید با احساس گناه یا بدهکاری یا اعمال زور و مبارزه همراه باشد، بلکه باید بدون فشار مالی یا عاطفی مطرح شود. اگر فردی احساس کند با زور او را مجبور به انجام کاری کرده اند، ممکن است خود او هم چنین روشی را در پیش بگیرد، یعنی علاوه بر نپذیرفتن آن مسئولیت، سعی کند از طریق زورگویی یا لجبازی به خواسته های خود برسد.
آموزش مسئولیت پذیری را از چه زمانی باید شروع کرد؟
برای آموزش مسئولیت پذیری، هیچ گاه زود نیست. همان طور که گفته شد یکی از روش های موثر آموزش مسئولیت پذیری کودکان، واگذار کردن کارهای روزمره به آن هاست. کودکان دو، سه و چهار ساله عاشق کمک کردن هستند! پس از این ویژگی آن ها استفاده کنید و آن ها را دست کم نگیرید. البته در این زمینه، مرحله رشدی کودک و کارهایی را که می تواند انجام دهد در نظر داشته باشید. به عنوان مثال کودکان در سن دو سالگی قادرند لباس های کثیف را در سبد رختشویی بریزند، اسباب بازی ها را پس از بازی جمع آوری و هنگام شست و شوی لباس ها به کمک شما لباس های تیره را از لباس های روشن جدا کنند. در سن سه سالگی نیز قادرند جوراب های شسته شده را با کمک رنگ و شکل شان جفت کنند، به یک گیاه آب دهند، چیزی را که زمین می ریزد پاک کنند و ظرف خود را از روی میز جمع کنند. در سن چهار سالگی نیز باید قادر باشند ظرف ها، قاشق ها و دستمال سفره ها را روی میز بچینند، حوله ها را تا کنند، گردگیری کنند، در مرتب کردن رختخواب خود کمک کنند، شیر بریزند و با یک جاروی کوچک زمین را جارو کنند. بنابراین می توانید با توجه به توانایی فرزندتان، از همین سنین اقدام به دادن وظایف خانه به آن ها کنید.
چه چیزهایی باعث میشود روحیه مسئولیتپذیری در فرزندان کم يا اصلا نباشد؟
گاهی والدین کاری را به فرزند خود میسپرند، کاری که در عرض چند دقیقه تمام میشود اما فرزند آنها آن کار را به روزهای دیگر یا چند ساعت دیگر موکول میکند و در آخر پدر و مادر از گفته خود پشیمان میشوند و خود آن کار را انجام میدهند، چون در واقع با سپری کردن زمان، فرزندان یا آن کار را انجام نمیدهند یا ناقص انجام میدهند. و در کل مي توان مواردي را نام برد که مسئولیتپذیری را در فرزند کم يا از بين مي برد که در این زمینه میتوان به موارد زیر اشاره و برای تربیت فرزندان مسئولیتپذیر برنامهریزی کرد
کودک باید یاد بگیرد خودش وسایل یا خرابکاریهایش را جمع کند
در ابتدا با مهربانی به فرزندتان کمک کنید تا کارهایش را انجام بدهد، او در نهایت یاد میگیرد خودش به تنهایی از پسِ آنها بربیاید. اگر با مهربانی و خوشرویی به بچهها کمک کنید، مسئولیتهایشان را زودتر یاد میگیرند. پس به خاطر کثیفکاریها ناراحت نشوید. وقتی کودک نوپای شما شیر را روی زمین میریزد، بگویید: «اشکال نداره، با هم تمیزش میکنیم» و بعد خودتان یک دستمال بردارید و یکی هم به او بدهید. وقتی کودک پیشدبستانی شما کفشهایش را سر راه رها میکند، کفشها را به دست او بدهید و از او بخواهید آنها را سر جایشان بگذارد، با مهربانی به او بگویید: «همیشه وسایلمون رو سر جاش میذاریم.»
این کار را تا وقتی بچهها بزرگ شوند باید به روشهای مختلف انجام بدهید. اگر با مهربانی و خوشرفتاری به کودکتان تذکر بدهید و کمکش کنید، او هم ناراحت نمیشود و غر نمیزند. وقتی که با مهربانی به بچهها میگویید: «همیشه وسایلمون رو سر جاش میذاریم»، «اشکال نداره من کمکت میکنم»، «بیا این دستمال رو بگیر، من هم اسفنج رو میارم»، هم زندگی با آنها راحتتر میشود و هم شهروندان بهتری میشوند.
به کودک اجازه بدهید «خودش کارها را انجام بدهد»، شما فقط «کمک کنید»
بله میدانیم این کار همیشه برای شما سختتر است، اما کودک بالاخره باید یاد بگیرد خودش کارها را انجام بدهد. کودکان نوپا خیلی دلشان میخواهد با دنیای فیزیکی اطرافشان آشنا شوند. وقتی ما به آنها کمک میکنیم، کمکم وارد دنیای مسئولیت پذیری میشوند. شما میخواهید به کودک خود کمک کنید تا لذت کمککردن را درک کند. این خیلی مهمتر از این است که کار شما بهتر و سریعتر پیش برود. بهیاد داشته باشید که وقتی با کودک خود ارتباط برقرار میکنید، او هم تشویق میشود که بیشتر کمک کند.
کودک خود را تشویق کنید در جبران خسارتی که زده کمک کند
اگر کودک شما کتابی که به امانت گرفته بود یا موبایلش را گم کرد، با توپ شیشهی پنجره را شکست یا اسباببازی دوستش را خراب کرد، بهتر است با پول ماهیانهاش این خسارتها را جبران کند. آنوقت خیلی بعید خواهد بود که این کارها را تکرار کند.
در نجات دادن کودک خود از یک شرایط سخت، خیلی عجله نکنید
برای حل مشکلات او در دسترس باشید، به او کمک کنید احساسات و ترسهای خود را بشناسد و مطمئن شوید که از مشکلات فرار نمیکند. به او اجازه بدهید خودش با مشکلاتش کنار بیاید، حالا چه عذرخواهی کردن باشد چه جبران کردن خسارتی که ایجاد شده است.
به فرزندتان دستور ندهید، از او بخواهید خودش فکر کند
مثلا اگر بچه اولِ صبح خوابش میآید یا حوصله ندارد، سر او داد نزنید که «زودباش دندونات رو مسواک بزن! کیفت رو آماده کردی؟ و…»، در عوض از او بپرسید: «حالا باید چیکار کنی تا آماده شی بری مدرسه؟» هدف این است که کاری کنید کودک روی مسئولیتهای خود تمرکز کند، هر روز صبح این کارها را تکرار کند تا بالاخره یاد بگیرد کارهایش را خودش انجام بدهد.
با مسئولیت پذیری خود، الگوی کودکتان باشید
دلیل کارهایتان را توضیح بدهید:
«خیلی سخته که این آشغالا رو تا ماشین حمل کنیم، ولی هیچ سطل آشغالی این اطراف نیست و ما هیچوقت آشغالا رو روی زمین نمیریزیم.»
«این تابلو یعنی این پارکینگ مختص افراد معلوله، پس نمیتونیم اینجا پارک کنیم.»
قولهایی را که به کودکتان میدهید عملی کنید. بهانه نیاورید. اگر شما روی حرفتان نایستید، چرا او باید مسئولیت پذیر باشد و به قولهایی که به شما میدهد عمل کند؟
جهت تعیین وقت مشاوره در بهترین مرکز مشاوره و روانشناسی غرب تهران ارائه کلیه خدماتمشاوره فردی.مشاوره کودک.زوج درمانی.نوروفیدبک.هیپنوتیز.انحرافات و تعرضات جنسی.مشاوره شغلی.مشاوره تحصیلی.مشاوره پیش و پس از بارداری،مشاوره در زمینه طلاق،مشاوره در زمینه خیانت،مشاوره پیش از ازدواج،مشاورهخانواده.درمان استرس،اضطراب،افسردگیبا دستگاه tdcs. باکادری مجرب و متخصص با شماره های ۴۴۰۰۸۵۹۹/۹۸ تماس حاصل فرمایید.